پس از استقلال، هند برای دستیابی موثرتر و عادلانهتر به منابع ملی و توسعه همهجانبه اقتصادی، به برنامهریزی اقتصادیمرکزی روی آورد. روند تنظیم و جهتدهی برنامههای پنج ساله توسط کمیتهای به ریاست نخست وزیر هند انجام میگیرد. فهرست معاونان رؤسای کمیته برنامهریزی هند
اقتصاد مختلط هند ویژگیهای اقتصاد سرمایهداری بازار و اقتصاد دستوری سوسیالیسم را با هم درآمیخته اما طی دهه اخیر بیشتر به سمت نوع اول گرایش پیدا کردهاست. بخش دولتی عمدتاً حوزههایی را در بر میگیرد که یا بسیار مهم هستند و یا آنقدر سودآور نیستند که با سپردن آنها به بازار منفعت چشمگیری بدست آورد، مثل خدمات راهآهن و سیستم پست.
از زمان استقلال، حوزههایی همچون بانکداری دولتی میشدند ولی اخیرا خصوصیسازی این حوزهها آغاز شدهاست.
هزینههای عمومیهند به دو دسته هزینههای توسعه، از جمله هزینه برنامه مرکزی و کمکهای مرکزی، و هزینههای غیر توسعهای طبقهبندی میشود. هر یک از این دو دسته را میتوان به هزینههای سرمایهای و هزینههای درآمدی تقسیمبندی کرد. هزینههای برنامه مرکزی به طرحهای توسعهای که در برنامههای دولت مرکزی و تعهدات بخش دولتی عنوان شدهاند تخصیص داده میشود؛ منظور از کمک مرکزی، آندسته از کمکهای مالی است که برای طرحهای دولتهای ایالتی و قلمروهای اتحادیهای اعطا میشود. هزینههای سرمایهای غیر توسعهای به هزینههای سرمایه دفاع، وام به شرکتهای دولتی، ایالتها و قلمروهای اتحادیهها و دولتهای خارجی را در بر میگیرد؛ هزینههای درآمدی غیرتوسعهای، هزینههای درآمدی دفاع، هزینههای اداری، یارانهها، بخشش بدهی کشاورزان، کسری پست، مستمریها، خدمات اجتماعی و اقتصادی (آموزش، بهداشت، کشاورزی، علم و فنآوری) و مبالغ اعطایی به ایالتها، قلمروهای اتحادیهای و دولتهای خارجی را در بر میگیرد.
در فاصله سالهای ???? تا ????، هزینههای درآمدی غیرتوسعهای نسبت به سال ???? تا ???? پنج برابر و نسبت به ???? تا ???? بیش از ده برابر شد. پرداخت بهرهها بزرگترین بخش از هزینهها را تشکیل میدهند و در بودجه سال ????-????، ?? درصد از کل هزینههای غیرتوسعهای را تشکیل میدادند. در پی بالا گرفتن تنشهای منطقهای که بین هند و پاکستان بر سر جامو و کشمیر و نیز تلاش برای مدرنسازی ارتش، در مدت مذکور هزینههای نظامی هند چهار برابر شد. هزینههای اداری با صورتحسابهایحقوق ومستمری که هر از چندگاه به دلیل بازنگری در میزان حقوقها یا حق خانواده و غیره افزایش مییابند، تلفیق شدهاند. یارانههای غذا، کود، آموزش ومواد نفتی و سایر یارانههای استحقاقی و غیراستحقاقی نه تنها مرتبا به دلیل افزایش قیمت مواد غذایی و نفت خام افزایش مییابند، بلکه به خاطر ضرورتهای سیاسی محدود کردن آنها دشوارتر است.
ساختار مالیاتی هند سه لایهاست که در آن قانون اساسی به دولت اتحادیهای این قدرت را دادهاست که تا مالیات بردرآمد، مالیات بر تراکنشهای سرمایهای (مالیات بر دارایی، مالیات بر ارث، مالیات بر هبه)، مالیات بر فروش، مالیات خدمات و عوارض و مالیات گمرکی وضع کند و به دولتهای ایالتی این اختیار را داده تا مالیات بر فروش بیناایالتی کالاها، سرگرمی و مشاغل، مالیات غیر مستقیم بر تولید الکل، عوارض تمبر در انتقال داراییها وضع کنند و درآمدهای زمینها (زمینهای تحت تملک) را وصول کنند. دولتهای محلی از طرف دولت ایالتی اختیار دارند تا مالیات مستقلات و مالیات دم دروازه وضع کنند و هزینه تسهیلات عمومی همچون تامین آب ، فاضلاب و غیره را از مصرفکنندگان دریافت کنند. بیش از نیمی از درآمدهای دولتهای ایالتی و اتحادیهای از محل مالیات تامین میشود که نیمی از آن مالیات غیرمستقیم است. بیش از یک چهارم درآمدهای مالیاتی دولت اتحادیهای با دولتهای ایالتی تقسیم میشود.
اصلاحات مالیاتی که در سال ???? آغاز شده بود، به دنبال این بود تا با در پیش گرفتن راههای زیر ساختار مالیاتی را بهینهسازی کرده و پیروی از آنرا افزایش دهد:
درآمدهای غیر مالیاتی دولت مرکزی از محل خدمات مالی، بهره دریافتیها، سود سهام بخش دولتی و غیره تامین میشود درحالیکه درآمدهای غیرمالیاتی ایالتها از مبالغ اعطایی توسط دولت مرکزی، بهره دریافتیها، سودسهام و درآمدهای همگانی و خدمات اقتصادی و اجتماعی تامین میشود.
سهم بینایالتی در منابع مشترک مالیات فدرال، بر اساس توصیههای کمیسیون مالی به رییسجمهور تعیین میشود.
در آخرین روز کاری ماه فوریه، وزیر دارایی هند، بودجه اتحادیهای سالانه را به مجلسارائه میکند. این بودجه باید پیش از به اجرا درآمدن در اول آوریل یعنی آغاز سال مالی هند، توسط لوک سابها به تصویب برسد. پیش از بودجه اتحادیهای، بررسی اقتصادی صورت میگید که در آن جهتگیری کلی بودجه و عملکرد اقتصادی کشور در سال مالی گذشته بطور مختصر بیان شدهاست.
بودجهِ اتحادیهای هند برای بودجهِ اتحادیهای هند (??-????)|??-???? [[معادل ???????? کرور روپیه برابر با ??? میلیارد دلار بود. عواید مالیاتی هند معادل ???????? کرور روپیه (?? میلیارد دلار) است. کسری بودجه هند معادل ?/?? برابر با ???????? کرور (?? میلیارددلار) است.
بودجه همگانی در آخرین روز کاری ماه فوریه، وزیر دارایی هند، بودجه اتحادیهای سالانه را به مجلس ارائه میکند. این بودجه باید پیش از به اجرا درآمدن در اول آوریل یعنی آغاز سال مالی هند، توسط لوک سابها به تصویب برسد. پیش از بودجه اتحادیهای، بررسی اقتصادی صورت میگیرد که در آن جهتگیری کلی بودجه و عملکرد اقتصادی کشور در سال مالی گذشته بطور مختصر بیان شدهاست.
بودجهِ اتحادیهای هند برای بودجهِ اتحادیهای هند (??-????)|??-???? [[معادل ???????? کرور روپیه برابر با ??? میلیارد دلار بود. عواید مالیاتی هند معادل ???????? کرور روپیه (?? میلیارد دلار) است. کسری بودجه هند معادل ?/?? برابر با ???????? کرور (?? میلیارددلار) است.[??]